काठमाडौं, १२ पुस । विश्वभर जनसंख्या तीव्र गतिमा बढिरहेको छ । खेतीयोग्य जमिन घट्दै गएको छ र माटोको बाली उत्पादन क्षमता घट्दै गएको छ ।

आगामी पुस्ताले खाद्य संकटको सामना गर्नु नपरोस् भनेर वैज्ञानिकहरूले नयाँ अनुसन्धान गरेका छन् । जसबाट उनीहरुले  ‘इलेक्ट्रोनिक सोल’ अर्थात 'इ माटाे' बनाएका छन ।

यो एक प्रकारको ‘सब्सट्रेट’ हो, जसलाई ‘ईमाटो’ भनिन्छ। जौको बिरुवा सब्सट्रेटमा हुर्काउँदा १५ दिनमा ५० प्रतिशतभन्दा बढी वृद्धि हुने दाबी गरिएको छ ।

समाचारको पढनु अघि तपाईंले ‘सब्सट्रेट’ का बारेमा बुझ्नुपर्छ। जमिनमा रहेको माटोसँग यसको कुनै सरोकार छैन। यो एक प्रकारको हाइड्रोपोनिक खेती हो, जसमा माटो बिना बिरुवाहरू उम्रन्छन्। तिनीहरूलाई पानी, खनिज र सब्सट्रेट चाहिन्छ, जसमा बिरुवाको जरा जोडिन सक्छ।

इलेक्ट्रोनिक माटो सम्बन्धी अध्ययन  ‘जर्नल प्रोसिडिङ अफ द नेसनल एकेडेमी अफ साइन्सेज’ मा प्रकाशित भएको छ । बिजुलीबाट उत्तेजित हुने बिरुवाको जरा १५ दिनमा ५० प्रतिशतभन्दा बढी बढेको अध्ययनले देखाएको छ । विशेष कुरा यो हो कि यस प्रकारको खेती बन्द ठाउँमा गर्न सकिन्छ र न्यूनतम पानी प्रयोग गरिन्छ।

वैज्ञानिकहरूले विकसित गरेको ‘सब्सट्रेट’ ले बिरुवाहरूको जरालाई इलेक्ट्रोनिक रूपमा उत्तेजित गर्न मद्दत गर्दछ ताकि तिनीहरू छिटो बढ्न सकून्। स्वीडेनको लिंकोपिङ विश्वविद्यालयले यो अध्ययन गरेको हो । 

सो पत्रिकारमा उल्लेख भएको रिर्पोट अनुसार अध्ययनमा संलग्न एसोसिएट प्रोफेसर एलेनी स्टाभ्रिनिडोले विश्वभर जनसंख्या बढ्दै गएको बताइन् । जलवायु परिवर्तनको समस्या पनि छ । हामीले वर्तमान कृषि विधिबाट विश्वको खाद्यान्न आवश्यकताहरू पूरा गर्न सक्ने छैनौं।

उनले सहरी वातावरणमा पनि हाइड्रोपोनिक विधिबाट खाद्यान्न उत्पादन गर्न सकिने बताए । स्मरण रहोस् कि अन्तर्राष्ट्रिय अन्तरिक्ष स्टेशनमा पनि यस्तै प्रविधि प्रयोग गरिन्छ। वैज्ञानिकहरूले त्यहाँ धेरै प्रकारका चीजहरू उत्पादन गर्न थालेका छन्।